آرامگاه خیام ، آمیزه‌ای از شعر، هندسه و ستاره‌شناسی

خیام به واسطه‌ی دستاوردهای مهم و بزرگی که در نجوم، ریاضیات و فلسفه داشته، از جایگاه علمی بسیار بالایی برخوردار بوده و از دانشمندان سرشناس عصر خود به شمار می‌رفته است. علی‌رغم اینکه وی از جهت علمی در مرتبه‌ی بالاتری نسبت به ادبیات قرار دارد، اما امروزه بیشتر او را از رباعیات فیلسوفانه و خردمندانه‌اش می‌شناسند. رباعیات خیام به زبان‌های فارسی و عربی است. خیام نیشابوری در سال‌های اخیر به واسطه‌ی ترجمه‌ی رباعیاتش به زبان‌های مختلف دنیا، شهرت جهانی یافته است.

تاریخ و آرامگاه

پس از گذشت چند دهه، مسئولان وقت در نهایت تصمیم گرفتند که با همکاری انجمن آثار ملی، بنایی شایسته‌تر و باشکوه‌تر بر روی آرامگاه این شاعر و عالم گرانقدر بسازند. مهندس هوشنگ سیحون به عنوان طراحِ این بنای یادبودِ جدید برگزیده شد. با توجه به نزدیکی آرامگاه خیام به امامزاده محروق، قرار گرفتن دو ساختمان بزرگ در کنار هم، چندان مناسب به نظر نمی‌رسید؛ بنابراین تصمیم بر آن شد که سازه‌ی جدید در جای دیگری از باغ احداث شود.

با بررسی‌های مهندس سیحون، ضلع شمالی باغ به عنوان مکانی مناسب برای ساخت آرامگاه جدید انتخاب شد و به تأیید انجمن آثار ملی رسید. نقشه‌ی اصلی در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی توسط مهندس سیحون کشیده شد و برای بررسی‌های کارشناسانه در اختیار دانشکده‌ی هنرهای زیبا قرار گرفت. پس از قبول نقشه توسط آقای فروغی (رئیس وقت دانشکده‌ی هنرهای زیبا)، مهندس سیحون طرح نهایی، مراحل انجام کار، جزئیات پروژه و نحوه‌ی نظارت بر آن را به انجمن ارائه نمود. پس از انجام این مراحلِ اولیه، سرانجام ساخت آرامگاه خیام در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی با طراحی مهندس سیحون